Kaynak: Kültür Sosyolojisi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2318, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1315, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Eylül 2011.
Gurvitch birbirlerinden farklı olsalar da birbirleriyle karşılıklı etki halinde olan on ayrı katmandan bahseder. Bunlar temelde toplumsal gerçeğin tabakalarıdır. Ancak kültür de bu tabakalardan birinin altına girdiği için, onun da katmanları olarak kabul edilebilir. Gurvitch’e göre bu katmanlar sabit ve mutlak olmayıp, hareket halinde dinamik bir karaktere sahiplerdir. Gurvitch bunları dıştan içe doğru on ayrı şekilde ifade eder (Armağan, 1974: 157).
1. Ekolojik ve Morfolojik Yüzey: Doğal ve teknik ortam olan bu tabaka toplumsal olguların demografik ve coğrafi temelini oluşturur. Maddi bir nitelik gösteren bu tabaka insan etkinliklerine sahne olduğu için toplumsaldır.
2. Toplumsal örgütler ya da örgütlenmiş üst yapıların oluşturduğu tabaka: Gurvitch bu katmanı şöyle ifade eder: “Örgütler önceden az ya da çok katı şemalar içinde saptanmış bazı modellere göre, merkezileştirilmiş, sıralanmış, düzenlenmiş ve önceden var olan toplu davranışlardır” (Gurvitch, aktaran: Armağan: 1974: 158). Bu tanıma göre kültür, duygu, bilgi, inançlar ve ideolojiler toplumsal örgütlenmenin sonucudur (McCarthy, 2002: 38).
3. Toplumsal Örnekler: Bunlar az çok standartlaşmış ve beklenen kolektif davranışlardır. Örneğin; giyim tarzı, terbiye kuralları, yemek tarzı, eğitim vb.
4. Örgütlenmiş üstyapıların dışında kalan ve belli bir düzenliliğe sahip kolektif davranışlar: Bu tür toplumsal davranışlar, toplumsal örneklerden sonra yer alırlar ve aynı zamanda toplumsal örneklerin gerçekleşmesine hizmet ederler. Örneğin; hukuki ve idari usuller vb. gibi
5. Toplumsal rollerin atkıları: Belirli toplumsal çerçevelere bağlı olarak oluşan bu tabaka örgütlenmiş üstyapıların dışında kalan ve belli bir düzenliliğe sahip kolektif davranışlarla kolektif tutumlar arasında yer alır. Bu katman toplumsal yapıların ve çerçevelerin yeniden yaratılmasında etkili olur.
6. Toplumsal Tutumlar: Gurvitch’e göre, toplumsal tutumlar zümreleri, grupları, sınıfları ve toplumları belli bir yönde, belli bir şekilde tepki göstermeye iten eğilimlerdir. Bu eğilimler, bir yandan toplumsal rollere, bir yandan da toplumsal simgelere bağlı olarak şekil bulurlar.
7. Toplumsal Simgeler: Toplumsal simgeler, belli bir gerçeği, kısmen de olsa, ifade eden işaretlerdir. Örneğin; dil, üniformalar ve totemler bu anlamda birer simgedir.
8. Yaratıcı ve Yenileştirici kolektif davranışlar: Davranışlarda beklenmeyen, önceden kestirilemeyen öğeler en yüksek noktaya eriştiklerinde, yaratıcı ve yenileştirici olurlar. Bu tür toplumsal davranışlar var olan toplumsal düzeni sarsmaya, parçalamaya ve devirmeye yönelen davranışlardır. Örneğin; savaş ve devrim zamanında rastlanan davranışların büyük bir kısmı bu tür davranışlardır.
9. Toplumsal fikir ve değerler: Gurvitch’e göre her türlü toplumsal tutum ve davranışın ardında, daima toplumsal fikir ve değerler dünyası bulunur. Fakat tutum ve davranışlar olmadan bu fikir ve değerleri anlamak mümkün değildir.
10.Toplumsal zihinsel haller ve psişik edimler: Gurvitch’e göre, zihinsel haller ve psişik edimler toplumsal gerçeğin en iç tabakasını oluştururlar. Gurvitch’in deyimiyle, “zihinsel haller kendi kendilerini aşmayan psişik ve bilinç görünüşleri; psişik ya da zihinsel eylem ve muhtevalara iştirak ederek kendi kendini aşan şiddetli bilinç görünüşleridir” (Gurvitch, aktaran: Armağan, 1974: 159). Örneğin; toplumsal algılar, toplumsal acı ve sevinçler, toplumsal zihin halleri, toplumsal yargılar, toplumsal tercihler, toplumsal seçimler vb. toplumsal psişik edimlerdir. Gurvitch’e göre bu, tabaka bilgiler sistemini oluşturur.
Bu katmanların aynı zamanda kültürün de katmanlarını oluşturduğunu söylemek, kültür öğelerini çok geniş bir biçimde ele aldığımızda, bu paralelliğin hiç de yanlış olmadığını bize gösterir. Zira kültür öğelerini şöylece sıralamak olanaklıdır (Özlem, 2008: 163):
1. Demografik taban: Her kültür, çok çeşitli insan gruplarından, birliklerinden oluşan bir demografik tabana dayanır.
2. Dil: Demografik olarak kümeleşmiş insan grupları arasındaki temel iletişim formudur.
3. Ekonomi: Toplumun yaşaması ve doğal ihtiyaçlarının karşılanması için başvurulan araçsal ve ilişkisel düzenlerin tümüdür.
4. Bilim ve Teknik: Doğal çevreyi insan ve toplum yararına dönüştürmek üzere başvurulan düşünce, yöntem, üretim tarzları ve organizasyon araçlarının tümünü oluşturur.
5. Tarih: Bir kültürün geleneklerle oluşan formudur.
6. Din: Bir kültürün gelenekle gelişen, fakat diğer geleneklere göre daha kalıcı ve sürekli olan doğaüstü inanç formlarının tümüdür.
7. Sanat: Bir kültürün dil, ses, renk gibi araçlarla ve mekana biçim verme edimleriyle gerçekleştirdiği biçim verici ve ifade edici etkinliklerinin tümüdür.
8. Devlet ve Siyaset: Toplumsal yaşamın, tüm kültür öğelerini gözeten bir tutumla grup ve sınıflar arasındaki güç dengelerine göre dıştan düzenlenmiş formudur.
9. Felsefe: Öbür kültür öğelerinin tümünden beslenen, ama aynı ölçüde bu öğelere göreli olarak en az bağımlı, kuşatıcı ve organize düşünce etkinliklerinin tümüdür.
Ayrıca Gurvitch’e göre, bu katmanlar, birbirinden ayrı anlam taşımadıkları ve topyekûn bir bütün oluşturdukları için, bilgiler de kültürün, toplumsal simgelerin ve en genelde toplumsal gerçekliğin ürünüdür.