Umumiyetle sanatta ve bilhassa edebiyatta birbirine zýt sayýlan iki görüþe rastlanmýþtýr. Birinde sanatçý veya edebiyatçý müþahede ettiði eþyaya, vakýalara ve insan­lara kendi "ben"inin adesesinden bakar ve onlarý kendi görüþüne göre tâdil eder. Bu çeþit esere onu yaratanýn süjesi hâkim olduðu için sübjektif sýfatý verilmiþtir. Ro­mantizm bu sanat görüþünün ilk esaslý belirtisidir. Buna zýt görüþte, sanatçý veya edebiyatçý müþahede ettiði eþ­yaya, vakýalara ve insanlara kendini karýþtýrmamak, on­larý olduðu gibi eserine almak kararýndadýr. Bu çeþit eserde de süjenin zýddý olarak obje, yani dýþ varlýk hâ­kim olduðu için ona da objektif sýfatý verilmiþtir. Rea­lizm de bu sanat görüþünün adýdýr.

Gerçekte sübjektif olmaktan kurtulan hiçbir sanat eseri yoktur. Müþahede eden (yani insan) müþahede edileni (yani eþyayý, vakýalarý, insanlarý ve ruh hallerini) daima kendi açýsýndan ve kendine göre görmeðe mahkûm ol­duðu için tam ölçüde objektif olamaz. Bir dereceye ka­dar kendini ayýrabilir. Ýþte objektif olmanýn bu en çok imkân haddi realizmi, sübjektif olmanýn da en son had­di romantizmi vücuda getirir. Aralarýnda daha birçok de­receler vardýr ki, iki sýnýfa da girebilir veya giremezler. Bu dereceleri tayin eden birçok âmiller vardýr. Biri bir devrin hâkim görüþü ise, öteki sanatçýnýn ruh yapýsý ve­ya þahsî görüþüdür. Her iki görüþün altýnda -idealist ve­ya realist- bir felsefî telâkki gizlidir.

Felsefede bu görüþlerin hakikatle münasebeti münaka­þa edilebilir. Fakat sanatta aranan hakikatten evvel gü­zellik olduðu için, iki görüþten birini tercih için verile­cek hükmün bir gerçeklik hükmü deðil, bir deðer hük­mü olmasý lâzýmdýr. Bu da þahsî tercihe göre deðiþir. Dünya þaheserleri arasýnda, her iki görüþe mensup ve­ya hiçbirine mensup olmayanlar vardýr. Hepsi güzel ol­makta birleþir ve þaheserler galerisine girerler. Bu da bi­zi, sanat ve edebiyat münakaþalarýnda bir görüþe sap­lanmanýn taassubundan kurtarmasý lâzým gelen bir tarih gerçeðidir.