Tayyarzade Hikâyesi

IV. Murat döneminde deftarlık görevinde bulunan Hüseyin Efendi, zengin birisi olmasına karşılık yalnızlık çekmektedir. Bu sebepten dostu Derviş Muhmut’un bulduğu Tayyarzade adında, Arapça ve Farsça bilen, musikiden anlayıp tambur çalan bir delikanlıyı evlatlık edinir. Bayram iznine giden Tayyarzade’ye, yanlışlıkla uşak için hazırlanan bohça verilince buna alınan delikanlı geri dönmeyeceğine dair yemin eder. Tayyarzade’yi aramak için kıyafet değiştirerek evinden ayrılan Hüseyin Efendi’den bir süre haber alınamaz. Bir hafta sonra, onun mühürlü kâğıdını getiren biri, bin altın alıp gider. Olay tekrarlanınca Tayyarzade’den şüphelenilir; onu dövmek için giden karısı ve cariyeleri, Hüseyin Efendi’nin orada olmadığını anlarlar. Ancak Tayyarzade’nin de içine kurt düşmüştür. Tekrar para istemeye gelen adam takip edilince Hüseyin Efendi’nin batakhaneye düştüğü anlaşılır. Yer, Sultan Ahmet’te Fazlı Paşa Sarayı’dır. Paşa’nın kızı Gevherli Hanım üç tuğlu birkaç paşadan dul kaldıktan sonra sarayı batakhaneye çevirmiştir. Yeterince soyulan zenginler daha sonra öldürülüp ortadan kaldırılmaktadır.

Sarayın önünde ne yapacağını düşünürken içeriden, arkasında birkaç cariye olduğu hâlde güzel bir kızın çıktığını gören Tayyarzade, onunla konuşur ve birlikte saraya girerler. İçeride pek çok kimseye bahşiş verilerek Gevherli Hanım’ın yanına çıkarılır. Aslında bu güzel kızlar çarşıya çıkıp peşlerine takılan zenginleri kırk odalı batakhaneye düşürmektedir. Ancak Tayyarzade’ye âşık olan cariye Sahba Kalfa, sarayda dönenleri anlatır ve delikanlıya bir zararın gelmeyeceğini söyler. Tayyarzade, Hüseyin Efendi’den alınan yüzükleri yapan dervişi bulmak üzere dört saatlik bir izin alır. Dışarı çıkınca yanında Tiflî olduğu hâlde derviş kıyafetinde gezmekte olan IV. Murat’a rastlar ve durumu anlatır. Padişah da kurbanlardan biri sanılarak özel odaya alınmak istenilirse de duruma kızan IV. Murat, Gevherli Hanım’ı hançerleyerek öldürür. Hüseyin Efendi de diğerleri gibi kurtarılır, yeniden defterdar yapılır. Tayyarzade ise Sahba Kalfa ile nikâhlanır ve kendisine Gevherli Hanım’ın bütün mallarıyla yirmi cariye bağışlanır. Ayrıca Sultan’a musahip olur.