Gece Defteri

2 Mart Cuma

Memet Fuat Adam Sanatýn mart sayýsýnda "Gerçekten Okumak" baþlýklý bir yazý yayým­ladý. Þairlerin birbiriyle okur olarak iliþkilerine deðiniyor. Karamsar ama yüzde yüz doðru bir belirleme. Ýlkin: "Kimse, kimseyi okumuyor, gerçekten okumuyor, þairler birbirlerinin yazdýk­larýna þöyle bir bakýp geçiþtiriyorlar." (Vurgulama Memet Fuat'ýn.)

Þair nereden ve neyle beslenir? Bu sözcüðü biyolojik anlamda da kullanýyorum burada. Çünkü þiir de týpký canlý organizma gibi yerli ve yabancý öteki þiirlerle beslenerek geliþir, büyür. M. Fuat'ýn da vurguladýðý gibi O. Rifat ve M. Cevdet, Yunan mitolojisiyle ilgilenmeye; tarih­le, doða felsefesiyle þiirsel düzlemde iliþki kurmaya baþladýktan sonra ivme kazandýlar. Þiirleri­ni siyasal sýnýrlanmalardan da folklorik sýnýrlandýrmalardan da kurtardýlar. Duyarlýkla düþün­ce, toplumsalla bireysel, biçimle öz, dille biçem arasýndaki gerilimin ve uyum arayýþýnýn ürünü oluyor her büyük ve özgün þiir.

Bu yüzden þiirin de öteki sanatlarýn da besini okumak (Resim alanýnda ise görmek, tiyatro ve sinema için de görmek, okumak zorunlu.). Okuma, sadece geleneði bilmek için gerekmiyor el­bet; geleneði yýkmanýn da ön koþulu. Yeni ölçütler, beðeniler, düþler eskinin içinden fýþkýrýyor çünkü. Diyalektiðin yasasý bu. Karþýtlarýn mutlak çatýþmasý ve görece birliði. Teknolojik geliþme de zorluyor elbet yeni biçimleri. Ama mutlak olanla görece olanýn iyi ayrýþtýrýlmasý gerekiyor.

Her þair, bu ayrýmýn farkýnda olmak ve dünyaya eklemlenmek zorunda. Fuzûlî kadar Dante de þairin hesaplaþmasý gereken bir gelenek içinde. (...)

Adam Sanatta Ülkü Tamer'in iki yeni þiiri var. "Soru" baþlýklý þiirin ilk kýtasý þöyle: "Nerede saklýyor sesini çýnar, / Çit gölgesinde mi, akarsuda mý? / Bir daðýn ardýnda yüzüme doðru/ Gü­neþi savuran kardeþim rüzgâr, / Söyle bana, anlat, kýþ pusuda mý?"

Hece vezninde yenilik arayýþlarýna yeni bir örnek. Kolay ve yalýn bir dize yapýsý. Yine de 6-5'e ve uyaklara tat getirmiþe benziyor.

3 Mart, Cumartesi

Argos'un mart sayýsýnda Ankara bölümü: Nezihe Araz'ýn, benim, Uður Kökden'in, Can Alkor'un ve Selim Ýleri'nin yazýlarý. Alkor, metninden memnun olmadýðýný söylemiþti. Okuyun­ca, geniþletilmesi, örneklendirilmesi gerektiðini düþündüm ben de. Kimi gözlemleri var ki hem doðru hem de esinlendirici. Þöyle diyor: "Yeryüzüne açýlýþ, topraklarýmýzdaki uygarlýk kalýtýna sa­hip çýkmamýzýn ön koþuluydu. Söz konusu dönem bu nedenle Anadolulu olma bilincinin de baþ­langýcý sayýlmalý." (Vurgulama Alkor'un.)

Ne yazýk ki Ýslamý, Selçuklularý, Osmanlýyý, Hitit'i, Frigya'yý, yeni Türkiye'yi bütün olarak görmenin yol açabileceði birleþimin kültürel anlamýný yeterince kavrayamýyoruz. Çok az coðraf­yaya nasip olmuþtur bu çoðulluk. Dahasý bu toplumlarýn hepsi yaratýcýdýr: Dilleriyle kültürleriyle. Geçmiþ sorunu, Anadolu'nun coðrafi/tarihsel konumunun zorlamasý dolayýsýyla sadece Ýslam-Osmanlý sorunu olarak görülemez. Yararlanmamýz gereken geçmiþin sýnýrý çok geniþtir. Dahasý, bu geçmiþ, dünyanýn geçmiþini de içermek zorundadýr. Yalnýzcýlýk kýsýrlaþtýrýcý politikadýr.