Evliya Çelebi
Seyahatnâme'den...
Akşehir'in kıble yönünün dışında etrafı ağaçlarla çevrili bir yerde, din bilgini Nasreddin Hoca'nın mezarı vardır. Kendisi Akşehirlidir. İyilik ve güzel huy sahibi olup hazırcevap, bilgi sahibi, bu dünyada dinin emirleri konusunda sağlam bilgi veren, hoşgörülü, ılımlı, büyük bir kişidir.
Timur'un meclislerinde onunla sohbet etmiştir. Timur, Hoca'nın güzel, hoş, bilgi dolu sohbetlerinden hoşlandığı için onun hatırı için Akşehir'i muaf tutarak yağlamamamıştır.
Bunca zamandır (yaşadığı günden bugüne) bilge hocanın hoş ve güzel sözleri atasözleri değerindedir.
Bir gün Timur, Hoca ile hamama girip peştemal sarılı durumda banyo yaparken konuşma esnasında:
— Hoca Efendi, ben ki savaşçı, şanı büyük bir padişahım, satılmam gerekirse beni kaça alırsın, der. Hoca:
— Kırk akçeye ancak alırdım, cevabını verir. Timur:
Behey hocam, benim futam (belimdeki peştemalım) kırk akçe eder. Hoca:
Ben de kırk akçeye futayı alıyorum, yoksa senin gibi bir Moğol parçasını ne yapacağım? Bir mangır bile etmezsin! deyince hazırcevaplığından Timur Han hoşlanır çok ihsanda bulunur. Daha nice yüz binlerce hoş sözleri var ki dillerde destandır.
"Her kim ki hatırına gelip de Hoca Nasreddin'i ziyaret ederse güzel ve hoş sözlerinden bazılarını hatırlayıp güler." derler. "Acaba gerçek midir?" söylenenler diye, geniş yolun sol tarafından mezarlığa yönelip doğru mübarek kabirlerine at ile vardım. Bir kerre:
— Esselam-ü aleyküm (Ey mezarda yatanlar!) dediğimde Hoca Nasreddin türbesinin içinden:
— Ve aleykümü's-selam (ulu can!) diye bir ses gelince atım ürküp iki ayağı üstüne kalktı. Mezarlıkta fırlayarak şaha kalktığı için atın bir ayağı bir mezara girdi. Ben zavallı, az kaldı kabir azabı çekeyazdım. Yine Hoca'nın türbesinden biri:
— Ağa sadakanızı veriniz de güle güle gidiniz; beri geliniz, beri! diye haykırdı. Meğer konuşan türbedar imiş. Ben zavallı:
— Bre herif! Kabirlere yatanlara selam verdim. Sen onlar gibi değil iken niçin selam aldın, diye birkaç akçe verdim.
— Var, Allah yardımcın ola! diye dua etti. Doğrusu bu hâle ben zavallı güle güle geçtim gittim.