Objektif Çeşitleri

Fotoğraf tarihi gelişimi içinde objektifleri Basit objektifler, Pertzval objektifleri, Simetrik çiftler, Anastigmatlar ve Üç elemanlılar diye 5 grupta toplamak mümkündür. Bu guruplaşma 1839 ile 1902 yılları arasını kapsar. Bu tarihten sonra 20. yy. her şeyde olduğu gibi fotoğraf alanında da gelişmeler çağı olmuştur. Bilhassa kamera yapımındaki sonsuz gelişme objektiflerde de büyük yenilikler yapılmasını zorunlu kıldı. Bunun sonucu birçok modern objektifler ve bu modern objektiflerin yanında birçok özel amaçlı objektifler yapılmıştır. Artık objektiflerde varılabilecek en mükemmele varılmıştır. Fakat yine de objektiflerde simetri sistemi ve üç elemanlı sistem en ideal şekil olarak korunmuştur.

STANDART (NORMAL) OBJEKTİFLER

35mm format için standart objektif 50 ya da 55mm’dir. Çektikleri görüntüler, aşağı yukarı çıplak gözle görülenin aynısı olduğu için standart objektif diye bilirler. Optik kalitesi olarak en iyi sonuçlar normal objektiflerle elde edilir.

Standart objektifler genel amaçlı fotoğraflar için mükemmeldir. Standart objektifler genelde en hızlı objektiflerdir ve maksimum diyafram açıklıkları geniştir (f 1,4 gibi).

Odak uzunluğu, takılı olduğu kameranın kullandığı filmin köşegen uzunluğuna eşit olan objektiftir. 35 mm film formatında (yani bizlerin kullandığı film formatı) normal odaklı objektifin odak uzunluğu 43 mm’dir. Ama genelde kolaylık olması açısından bu rakam 50’ye yuvarlanır ve 50mm objektifler normal odaklı kabul edilir.

GENİŞ AÇILI OBJEKTİFLER

Normal objektiflerin görüş açısı 50° - 55°’dir. Bu açıdan fazla bir görüş açısının sağlanması ‘geniş açı’ olarak adlandırdığımız ve normal objektife göre daha küçük odak uzaklığındaki objektiflerle olur. Çekim mesafesinin az olduğu fakat geniş bir alanın görüntülenmek istenildiği durumlarda geniş açılı objektiflerden yararlanılır. 50 mm odaklı normal bir objektife göre 35, 28, 22, 18, 16, 12 mm’lik objektifler geniş açılı sayılır ve odak uzaklığı küçüldükçe görüş açısı da artar. 16, 12 mm’lik objektiflere ‘fisheye = balıkgözü’ objektifler de denilir.

Balık Gözü Objektifler en geniş görüş açısı olanağı sağlarlar. Bu tür objektifler kullanılarak elde edilen görüntülerde dikey ve yatay çizgiler önemli ölçüde bozulur. Dairesele yakın görüntüler elde edilir. Yaratıcı görüntülere ulaşmada oldukça yardımcı olan, 6 -16 mm arasındaki objektiflerdir.

Geniş açılı objektiflerde yapılan tespitlerde objektife yakın olan objeler orantı dışında büyük uzaktakiler ise yine orantısız olarak küçük çıkar. Ayrıca görüntü bükülmesi kusurları oluşur. Bu hatalar görüş açısı arttıkça daha belirgin olarak meydana çıkar.

Standart objektifler ya da tele objektiflere göre daha geniş bir alanı görebilirler. Geniş açılar 35mm’den başlar 21mm’ye kadar iner. Bundan küçük geniş açılar, görüntünün kenarında biçim bozulmasına neden olabilir.

Manzaralar, geniş panaromalar, etkileyici bir gökyüzü ve kalabalık sahneler için geniş açı idealdir. Sıkışık iç mekanlarda çalışırken de yararlıdır.

Geniş açılı objektiflerin görüş açısı normal objektiflere göre gittikçe genişleyen, alan derinliğini artıran niteliktedirler. Yaygın olarak, çok dar alanlardaki en geniş görüntüyü elde etmekte kullanılırlar. 35 mm’nin altındaki odak uzunluklarında elde edilen görüntünün köşe ve kenarlarında bozulmalar oluşturabilirler. Ancak bazı fotoğrafçılar bu bozulma etkisini estetik bir değer olarak kullanabilirler.

DAR AÇILI OBJEKTİFLER (TELEOBJEKTİFLER)

Teleobjektif, fotoğraf kamerasını konuya yaklaştırmaya gerek kalmaksızın, normal odak uzaklığı olan objektiflerden daha büyük görüntü veren objektiflerdir. Bunun için biri önde ve diğeri arkada olmak üzere iki ayrı objektif grubundan meydana gelmiş bugünkü kullanılışlı teleobjektifler yapılmıştır. Teleobjektiflerde öndeki mercekler grubu ince kenarlı (yakınsak) mercekler sistemi ve çoğu zaman bundan oldukça uzakta bulunan arkadaki mercekler grubu ise kalın kenarlı (ıraksak) mercekler sistemidir. Odak uzunluğu, takılı olduğu kameranın kullandığı filmin köşegeninden uzun olan objektiflerdir. Yine 35 mm formatı için, 85 mm, 105mm, 200mm, 300mm uzun odaklı objektiflere örneklerdir.

Teleobjektifin büyütme oranına kısaca teleobjektifin gücü adı verilir ve 2x, 3x, 4x şeklinde ifade edilir. Bu ifadeyle o teleobjektifin normal odak uzaklıklı bir objektifi verdiği görüntü boyutlarından 2, 3 veya 4 kat daha büyük bir görüntü elde edileceği anlatılmaktadır.

Fazla yaklaşılamayan portre, spor veya doğa gibi konuların çekimlerinde kullanılır. Vahşi hayvan ve doğa fotoğrafları gibi uzaktaki konuları yakına getirmekte, teleobjektifler mükemmeldirler. Ayrıca, orta ve arka planı büyütüp ön planı küçülttükleri için de ilginç perspektif etkiler yaratırlar. Birçok fotoğrafçı 35mm’lik kameralarda yüzün bütününü gösteren portre çekimleri için 90mm’lik objektifleri ideal sayar. 100, 200, 300, 400 mm odak uzaklığı olan objektiflerdir.

Bu tür objektifler 75mm ile 1200mm arasındadır. 90 ile 250mm arasındaki bir teleobjektif en kullanışlı olanıdır. Yine de, 250mm’lik bir objektifin ağır olduğu ve kamerayı elinizde tutarak fotoğraf çekerken, elin titremesinden dolayı resmin bozulmaması için, hızlı enstantane kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Genellikle teleobjektifler 2x, 3x, 4x güçte ve f/3,5 diyafram açıklıklıdır. Özel haller için daha büyük güçlerde teleobjektifler de vardır. Teleobjektiflerde büyütme oranı ve odak uzaklığı arttıkça görüş açısı da o oranda daralır. Aşağıdaki tabloda bu daralışı açı değerleri olarak görmek mümkündür.

Tablo 1

Teleobjektiflerde de görüntüler hiçbir zaman kusursuz değildir. Özellikle ardarda duran objeler arasındaki mesafe farkı küçülür ve fotoğraf görüntüsünde derinlik olgusu azalır.

Not: Bir kamerada en doğal görüntü normal objektifle sağlanır. Zorunlu olmadıkça dar veya geniş açılı objektifler kullanılmamalıdır.