Eşek Kulaklı Midas

"Midas'ın kulakları eşek kulakları..." Çoğumuzun çocukluk anılarında yer eden bu tekerlemenin aslında Latin ozan Ovidius'un "Metamorphoses=Değişimler" adlı eserinden çıkıp günümüze ulaştığını bilenlerin sayısı pek de fazla olmasa gerek. Ovidius, Eşek Kulaklı Midas'ın, zenginlikten nefret edip, ormanlara ve çayırlara giderek Pan'ın mesken tuttuğu mağaralarda yaşadığını anlatır. Ancak Tanrı Apollon, kendi müziği ile rekabete kalkışan Pan'ın şarkılarını dinlemekte ısrar eden Midas'ı ona karşı geldiği için cezalandırır...

"... Apollon hünerli parmaklarıyla telleri çalar ve onun tatlı nağmeleriyle büyülenen yargıç Tmolus, Pan'a lir önünde flütünü susturmasını emreder. Kutsal dağ tanrısının kararını herkes onaylar, sadece Midas'ın sesi itiraz eder ve bunun haksızlık olduğunu söyler. Delos'lu tanrı (Apollon) böylesine alık kulakların insani şeklini korumasına tahammül edemez. Onları uzatır, içlerini dışlarını gri kıllarla doldurur; hatta onları yerinde duramaz yaparak, hareket gücü verir. Diğer yerleri insan olmasına rağmen bir tarafı böylece cezalandırılmıştır: yavaşça hareket eden eşek kulakları olmuştur..."

Midas, çirkinleşmiş ve utanmış olarak mor bir türbanın altında kulaklarını gizlemeye çalışır. Ama onun uzun saçlarını sürekli ustura ile kesen hizmetkârı bu ayıbını görür. Hizmetkâr, bu utanç verici görüntüyü ifşa etmeye cesaret edemez, ancak bunu söylemek için de sabırsızlanarak, hızlıca gider toprakta bir delik açar. Ve bu deliğe yavaşça görmüş olduklarını fısıldar. Sonra deliği kapatarak oradan sessizce uzaklaşır. Fakat orada biten sık kamışlar, yıl sonunda büyüdükleri zaman hareket etmeye başlarlar. Hafif bir rüzgâr estiğinde sallanarak gömülü sözleri tekrar ederler ve Midas'ın kulakları öyküsünü açığa vururlar...

Sadece eşek kulaklar efsanesi değil, her tuttuğunu altına çevirme isteğinin kendisini açlıkla ölüm noktasına getirmesi de Frig kralı Midas'ı belki de Anadolu topraklarının en popüler kralı haline getirmiştir. Bu efsane gibi, Makedonyalı ünlü kral Büyük İskender'in bir kılıç darbesi ile keserek çözdüğü Gordion düğümü gibi hikâyeler belki de Anadolu insanının arkeoloji bilgisinde en çok yer eden öykülerdir. Ama çoğunluk gerçekte bu efsanelerin Friglere ait olduğundan habersizdir. Oysa belki de Anadolu'nun en çok dile düşmüş uygarlığı Frigler, henüz yazıları okunmadığı için hakkında en az şey bilinen uygarlığı olma özelliğini taşıyor. Bu uygarlıkla ilgili efsanelerin dilden dile dolaşmasının nedenlerinden biri de belki bu bir türlü çözülemeyen gizemlerinde saklı...