Montaigne
Öğrenilen kazancımız daha iyi ve daha akıllı olmaktır. Epiharmus der ki insan düşünce ile görür ve duyar; her şeyden faydalanan, her şeyi düzene sokan, başa geçip yöneten düşüncedir; geri kalan her şey kör, sağır ve cansızdır. Şu muhakkak ki çocuğa kendiliğinden bir şey yapmak özgürlüğünü vermemekle onu korkak bir köle hâline sokuyoruz. Retorik ve gramer üstüne, Cicero'nun şu veya bu cümlesi üstüne öğrencisinin ne düşündüğünü kim sormuştur? Bunları Tanrı sözü gibi belleğimize basmakalıp yapıştırırlar; harfler ve kelimeler, anlatılan şeyin kendisi hâline gelir. Ezber, bilmek değildir; hafızamıza emanet edilen bir şeyi saklamaktır. İnsan kendiliğinden bildiği her şeyi ustasına bakmadan, kitaptaki yerini aramadan istediği gibi kullanır. Tamamıyla kitaptan bir bilgi ne sıkıcı bir bilgidir; böyle bir bilgi bir süs olarak kullanılsın ama temel olarak değil. Nitekim Platon, gerçek felsefenin sağlam irade, inanç ve dürüstlük; amaçları başka olan öteki bilimlerinse sadece süs olduğunu söyler.