Teşrifat defterlerinden. Kaynak: Osmanlı Türkçesi Metinleri-II, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Ocak 2013.
Teşrifat defterlerinden.
Kaynak: Osmanlı Türkçesi Metinleri-II, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Ocak 2013.
Dile getirilen günde yeni pâdişâhın tahta oturuşunun kutlamasını içeren nâme ile gelen Rusya orta elçisi hediyesiz olarak sâdece tebriknâme getirdi. Bunun gibi diğer devletler tarafından sâdece tebriknâme teslim eden elçiler, kendi atlarına binerek tören düzenlenmeden sadâret konağına gelip, getirmiş oldukları tebriknâmeyi sadrazam tarafına teslim ederlerdi. Lâkin bundan önce pâdişâh tarafından yazdırılan ve tahta geçişlerini bildiren mektub, İstanbulda oturan Rusya kapı kethüdasına verilmeyerek Dîvân kalemlerinde hâcegân rütbesi taşıyan Şehrî Osman Efendi elçiliğiyle Rusya kraliçesine ulaştırılmıştı. Bundan başka kraliçe tarafından, şu anda İstanbul’da oturan Rus kapı kethüdasının yine eskisi gibi kapı kethüdâlık görevinde devam etmesine dair kararı içeren bir yazı tebriknâmeyle beraber pâdişâh tarafına teslim edilmişti. Bu sebeple tebriknâme getiren elçi ile İstanbuldaki Rusya kapı kethüdası birlikte Dîvân-ı hümâyûn’a getirilmek padişâh emri olmakla adı geçen elçinin binmesi için dîvân rahtlı ve âbâyî kumaşlarla süslenmiş iki adet at ve elçilik maiyeti için kırk adet at beratasız yedekçiler ile Kireç İskelesi’ne ulaştırıldı.
Çavuşbaşı ağa dîvân törenlerinde giydiği elbiseleriyle ve çavuşlar kâtibi ile çavuşlar emîni otuz nefer kadar dîvân çavuşları ile Kireç İskelesi’ne giderek atlara bindiler. Çavuşbaşı ağa sağ tarafta ve elçi sol tarafta, kapı kethüdası geride Alayköşkü’nün alt tarafına gelip saf düzeni alarak beklemeye başladılar. Ve sadrazamın (Bâb-ı âlî’den) Dîvân-ı hümâyûna (saray tarafına) gelişlerini seyr edip gördükten sonra (bunlar da) Topkapı Sarayı’nın en dış kapısından (Bâb-ı hümâyûn) içeriye girerek orta kapıda atlarından indiler. Burada Fetih sûresinin okunuşu bitene dek durup beklediler. Yeniçerilerin çorba içme merasimine geçmeleriyle birlikte orta kapıdan içeri girip kubbe altına getirildiler. Tam bu sırada sadrazam hazretleri kendilerine mahsus makamdan kalkarak yazı odasına geldi. Bundan sonra elçiler Kubbealtına (her zaman dîvân toplantılarının akdedildiği mekân) kabul edildiler. Nişancı paşa hazretlerinin alt tarafına konulan iskemlelere oturtulduklarında sadrazam hazretleri devât odasından kalkıp Kubbealtı’na geldiler. Dîvân-ı hümâyûn üyelerinin tamamı ayağa kalkmış olduğu halde sadrazam dîvândaki hüküm verme makamına oturdu ve dîvân tercümanı aracılığıyla elçinin halini hatırını sordu. Hemen ardından reisülküttab efendi telhis kisesini getirip yerine koyar koymaz dîvân toplantısı başladı ve halkın işleri görüldü. (Dîvân toplantısı) sonuçlandığında reisülküttab efendi gelerek padişahın huzuruna arza gitme iznini isteyen yazılı kâğıdı, sadrazamın önünde bağladı ve padişâhın mührü ile mühürlendi. Bu esnâda dîvânda bulunan herkes ayakta bekledi. Mühürleme işinden sonra padişah sarayının kapıcılar kethüdası, padişahın yanına gönderildi ve gelişine kadar beklenildi. Geldiğinde sadrazam hazretleri Kubbealtı kapısında onu karşıladı ve (padişahın izin yazısını) saygıyla kabul ettikten sonra alıp (dîvândaki) makamına gelerek ayakta olduğu vaziyette açtı. Ve içinden okuyarak tekrar öptü ve koynuna koyarak yerine oturdu. Hemen ardından yemek geldiği için adı geçen elçi yalnız olarak sadrazamın sofrasında oturdu. (Elçiyle birlikte gelen Rusya) kapı kethüdası her zamanki gibi nişancı paşanın sofrasında (diğer elçi maiyetinden) ayrı olarak oturdu. (Elçilik heyetinin) diğer önde gelenleri defterdâr efendinin sofrasında yer aldılar. Geri kalan (heyet) mensupları mermer sütunlar altında yemek yediler. Yemekten sonra teşrîfâtî efendi ile mutfak emîni dîvân üyelerine gelerek tütsü verdiler. Sarayın vekilharcı ve yanındaki yardımcısı da (elçilik heyetindekilere) adı geçenlere tütsü verdi. Kısa bir müddet beklemeden sonra teşrîfâtçı efendi izin isteyerek heyeti kaldırıp eski dîvân-hâne önüne götürdü. Burada elçiye ve kapı kethüdasına hâssü’l-hâss cinsi iki adet kürk giydirdi. Ve elçinin maiyetine de büyük rûznâmçe defterlerindeki kayıtlar gereğince kürkler giydirildi. Tamamı elçilerle berâber onbir nefer Rus asilzâdeleri ve baş-kâtipleriyle birlikte arza girdiler. Arz merasiminden çıkar çıkmaz doğruca Ortakapı’ya giderek sarayın fırını önünde atlarına binmiş olarak bekletildiler. Bütün dîvân üyeleri çıkıp herkes tamam olduktan sonra (elçilik binasına) geri gönderildiler. (Dönüş esnâsında protokol gereği) kanun olmadığı sebepten çavuşbaşı (heyete) eşlik etmeyip, çavuşlar kâtibi ve çavuşlar emîni ve dîvân çavuşlarıyla beraber gönderildiler.